Algemeen
De bedoeling is dat ik jou of jullie ondersteuning bied bij het nemen van hindernissen die jouw/jullie pad kruisen. Ik zie mezelf eerder als een gesprekspartner, als iemand die jou in je geheel tracht te begrijpen. Als systeemtherapeute geef ik dus ook veel aandacht aan de context waarin bepaalde gedachten, gevoelens en gedragingen voorkomen. Nadat we elkaar eerst wat beter hebben leren kennen zodat er meer inzicht ontstaat in de hele situatie, wordt er geleidelijk aan naar verandering toe gewerkt. Wat eerst als een probleem ervaren werd, krijgt doorheen de tijd een andere betekenis waardoor het niet langer als een probleem beleefd wordt.
Context
Hieronder geef ik een beschrijving van de belangrijkste ideeën uit de systeemtherapie. Systeemtherapie is een specifieke vorm van psychotherapie, en gaat zowel over individuele therapie, relatietherapie als over gezinstherapie.
Binnen de psychologie en de hulpverlening duidt de term ‘systeem’ op het sociale systeem waar mensen deel van uitmaken. Dat zijn de mensen die wij kennen en waar we een band mee hebben.
Iedereen maakt deel uit van verschillende sociale systemen. Thuis, op school of in ons werk hebben we contact met andere mensen. Met sommige mensen hebben we oppervlakkig contact, met anderen onderhouden we een intensieve of intieme relatie. Ons gezin van herkomst is een belangrijk sociaal systeem: de relatie met onze ouders, broers en zussen, grootouders of andere familie. Later, bij huwelijk of samenwonen, staat het eigen gezin meer op de voorgrond. De eigen partner en eventuele kinderen spelen dan een grote rol in ons leven. Het werk en de vriendenkring zijn andere belangrijke plaatsen waar we mensen ontmoeten en relaties onderhouden.
Binnen een sociaal systeem beïnvloeden mensen elkaar. Gedachten, gedragingen, gevoelens en verwachtingen ontstaan in wisselwerking met anderen uit onze omgeving. Dit is een gecompliceerd proces waarbij problemen kunnen optreden. Een systeemtherapeut zal de problemen altijd bekijken tegen de achtergrond van onze wisselwerking met anderen. Ook wordt bekeken wie kan bijdragen aan het oplossen van de problemen.
In de systeemtherapie gaat men ervan uit dat elk gedrag – en dus ook elk symptoom – communicatie inhoudt, een boodschap. Symptoomgedrag is dus nooit louter iets dat we moeten bestrijden. We trachten te luisteren naar wat het symptoom ons meedeelt over het systeem. Het symptoom is namelijk dikwijls een ultieme poging om te spreken over iets waar moeilijk expliciet kan over gesproken worden. De persoon zit in de knoei met gevoelens bij zichzelf en met wat gaande is in zijn omgeving, beseft dit vaak zelf niet, en kan of durft er niet over spreken, zodat het zich omzet in gedrag.
Voorbeelden van symptoomgedrag zijn: stress, depressie, angst, agressie, problemen in de relatie of in de opvoeding, eetproblemen, …
De systeemtheorie gaat er daarenboven van uit dat de zoektocht naar de betekenis van het symptoom juist de weg toont naar de oplossing van de problematiek en naar meer harmonie. Om iemand te kunnen helpen, gaan we de weg terug: op zoek naar deze boodschap achter het gedrag van deze persoon in zijn context.
Soms zijn symptomen ook een boodschap over de ideeën die mensen hebben over hoe het leven zou moeten gaan (wanneer ben je een goede partner of ouder, wat is een goede opvoeding, …). Deze ideeën zijn soms gegroeid binnen de familiegeschiedenis.
We kunnen op zoek gaan naar deze geschiedenis waarin dit denken is gegroeid. Zo kunnen we trachten te begrijpen hoe men tot die denkbeelden is gekomen zonder dat men beseft wat de gevolgen ervan zijn.